กว่าจะมาเป็นมีดทำครัวญี่ปุ่น มีขั้นตอนอย่างไรบ้าง

การเผาไฟ ขั้นที่ 2 (ประกบแผ่นเหล็ก)

ขั้นตอนนี้เรียกว่า ประกบเดือด ซึ่งเป็นเทคนิคผลิตมีดดั้งเดิมของ Sakaiuchi

นำเหล็กที่เผาจนได้อุณหภูมิมากกว่า 1000องศามาประกบติดกับเหล็กที่มีส่วนผสมของสารบอริก สารบอแรกซ์ หรือไอเอิร์นออกไซด์ หลังจากที่ประกบติดกันแล้ว นำกลับเข้าไปเผาไฟในเตาเผาอีกรอบและตีประกบให้แน่นด้วยค้อน

 

การเผาไฟขั้นที่ 3

เมื่อแผ่นเหล็กทั้ง2แผ่นประกบติดกันดีแล้ว ก็ใช้เครื่องทุบเพื่อตีให้ได้รูปทรงของมีด
ในขั้นตอนนี้หากมีดมีอุณหภูมิที่สูงเกินไป คาร์บอนที่เป็นส่วนประกอบสำคัญที่จะทำให้มีดคมนั้นจะหายไป และมีดก็จะไม่คมเท่าที่ควร
ช่างตีมีดจึงให้ความสำคัญกับการควบคุมอุณหภูมิในระหว่างที่ตีมีดอย่างมาก การตีมีด 1เล่มจึงต้องใช้ความใส่ใจเป็นอย่างมากเลยทีเดียว

 

การเผาไฟขั้นที่ 4

เมื่อตีมีดแล้วทำการพักมีด เพื่อให้สารประกอบต่างๆในมีดที่เพิ่งตีเสร็จคงที่

ในระหว่างที่พักมีดก็ตรวจสอบใบมีดว่ามีรอย หรือเหล็กประกบกันดีรึไม่

 

หลังจากที่ได้ทำการตีขึ้นรูปใบมีดแล้ว ขั้นตอนนี้จะทำการเอาส่วนเกินออกไป
ซึ่งเป็นขั้นตอนที่ต้องใช้ความชำนาญในการตัดของช่างอย่างมากซึ่งจะไม่ใช้เครื่องจักรในการตัดเลย

 

 

ขั้นตอนนี้เป็นการตีแผ่นเหล็กที่เย็นตัวแล้ว ซึ่งทำให้อนุภาคของเหล็กมีความละเอียดขึ้นช่วยเพิ่มความคมให้กับมีดได้
ในขณะเดียวกันก็เพิ่มลายบน (เพิ่มความโค้ง) ให้กับใบมีดไปด้วย

 

การชุบแข็ง1 (ชุบโคลน)

การชุบแข็งถือว่าเป็นชีวิตของมีดเลยก็ว่าได้ ก่อนที่จะทำการชุบแข็งต้องนำใบมีดไปชุบโคลนก่อนเพื่อเมื่อนำเข้าไปเผาไฟ อุณหภูมิจะได้เท่ากันทั้งหมด และเมื่อเอาไปแช่ลดอุณหภูมิในน้ำหรือน้ำมันก็จะทำให้เกิดฟองได้น้อยลงทำให้ลดอุณหภูมิได้เร็วกว่าขึ้นมาก

 

 

การชุบแข็ง2 (ทำให้เย็น)

หลังจากนำใบมีดชุบโคลนและปล่อยให้เย็นแล้ว นำมาเผาไฟจนได้อุณหภูมิประมาณ 800องศาและทำให้เย็นตัวทันที
การควบคุมอุณหภูมิไม่ใช้เครื่องจักรใดๆ แต่จะใช้ประสบการณ์และทักษะที่ชำนาญของช่างตีมีดซึ่งเป็นสิ่งสำคัญมากที่สุด
ขั้นตอนการชุบแข็งเป็นขั้นตอนที่ต้องใช้สมาธิสูงมาก ส่วนใหญ่จะทำช่วงเย็นตอนที่เริ่มจะมืดแล้ว
การชุบแข็งของ Sakaiuchi ลักษณะเด่นคือจะใช้ถ่านจากไม้มัทสึเพราะจะทำให้อุณหภูมิค่อยๆเพิ่มขึ้นไปเรื่อยๆ

 

 

 

การชุบแข็งเป็นขั้นตอนที่ทำให้ใบมีดมีความแข็งมากขึ้น แต่ยังไม่มีความเหนียว ซึ่งจะยังไม่สามารถใช้ได้
การทำให้ใบมีดมีความเหนียว โดยนำไปเผาเพิ่มอุณหภูมิประมาณ 200องศาและปล่อยให้มีดค่อยๆเย็นลงเอง
เมื่อเสร็จสิ้นขั้นตอนนี้แล้ว ใบมีดก็จะได้ทั้งความแข็งและความเหนียว เกิดเป็นมีดใบมีดที่สมบูรณ์แบบ

 

 

มีดที่ได้ทำการชุบแข็งทั้ง 2 ครั้ง จะเข้าสู่กระบวนการผลิตขั้นสุดท้ายคือการลับคมมีด
แต่ก่อนที่ช่างตีมีดจะส่งมอบใบมีดให้แต่ช่างลับมีด จะเช็คใบมีดว่าบิดเบี้ยวหรือมีรอยอะไรหรือไม่
หากมีดมีความบิดเบี้ยวอยู่ก็จะทำการแก้ไขให้เรียบร้อย

 

 

หลังจากที่ได้ส่งมีดต่อให้ช่างลับมีดแล้ว จะทำการลับมีดครั้งแรก
จะใช้แท่นหมุนลับมีดโดยเฉพาะในการลับและตรวจสอบสภาพมีดว่ามีความแข็งแรงรึไม่ ก่อนจะลับมีดในขั้นตอนต่อไป

 

 

หลังจากที่ลับมีดในขั้นตอนแรกเสร็จเรียบร้อยแล้ว จะทำลับให้มีดบางกว่าเดิมเพื่อทำให้คมมีดหั่นได้จริง
ขั้นตอนนี้ต้องใช้ความชำนาญของช่างอย่างมาก เพราะหากลับมีดมากเกินไปจะแก้ไขให้เหมือนเดิมไม่ได้

 

 

ขัดเงามีด

จะใช้แผ่นขัดเงาแบบที่เป็นเครื่องหมุนเพื่อทำให้ใบมีดนั้นขึ้นเงาสวย
จะขัดโดยจะใช้ค่อยๆเปลี่ยนแผ่นขัดเงาให้ละเอียดขึ้นเรื่อยๆ จนใบมีดนั้นเกิดเงาสวยงาม

 

 

ขั้นตอนนี้จะเป็นการนำเศษของหินที่ใช้ลับคมมีด นำมาขัดกับมีด เรียกว่าการเบลอ (ぼかし) ซึ่งจะช่วยเพิ่มความสวยงามให้กับใบมีด โดยจะต้องใช้ผงจากเศษหินที่ใช้ลับคมมีดในปริมาณที่เหมาะสมเพื่อความสวยงามของมีด

 

 

ขั้นตอนนี้จะเป็นขั้นตอนสุดท้ายของกระบวนการตีมีดทำครัวญี่ปุ่น เป็นการเก็บรายละเอียดสุดท้ายซึ่งจะเป็นการกำหนดความคมของมีดที่ทำการตีมาอีกด้วยโดยการเจียร์ ซึ่งต้องคำนึงถึงหินลับมีดที่ใช้ในชั้นตอนนี้เช่นกัน เพื่อดึงสมรรถนะสูงสุดของมีดออกมา

 

 

การผลิตเสร็จสมบูรณ์

เมื่อการตีเหล็กและการเจียร์เหล็กเสร็จสมบูรณ์ ก็จะทำการติดตั้งด้ามมีด ซึ่งด้ามมีดก็จะมีความแตกต่างกันไปอีก เช่นทำจากไม้หายาก หรือไม้ที่มีตำนานเล่าขานกันมานาน ซึ่งก็จะมีราคาแพงขึ้นไปอีก 

 
เป็นยังไงกันบ้างครับ กว่าจะมาเป็นมีดเล่มนึงที่พวกเราใช้กันทุกวันนี้ มีขั้นตอนละเอียดแค่ไหน นี่เป็นแค่หนึ่งในหลายเหตุผลนะครับ ที่ทำไมมีดทำครัวญี่ปุ่นถึงมีราคาแพง จริงๆแล้วยังมีเหตุผลอื่นๆอีก ซึ่งจะทำการอธิบายต่อในบทความต่อไปครับ

 และสำหรับลูกค้าที่สนใจมีดที่ทำการผลิตด้วยวิธีในบทความนี้ สามารถดูได้ ที่นี่ ครับ

 

ขอขอบคุณรูปภาพและข้อมูลจาก Takayuki Japan